|
 |
Jezuicka 4
- Gimnazjum Zaluscianum |
|
 |
JEZUICKA NR 4, hip. 73,
Gimnazjum Zaluscianum.
Do 1727 trzy odrębne kamienice. Lewa (od strony
kamienicy nr 6), zw. w. XVI Jankowską, w. XVIII
Klonowską. Pierwsza wzmianka 1445, kiedy dom Nikla
Jeleniowicza przeszedł na własność Hanusza Haftarza; w
rękach tej bogatej rodziny do 1519, potem Jana Zawiszy,
krawca. Kamienica wzniesiona zapewne w. XVI
(wzmiankowana w końcu stulecia). Drogą sukcesji
rodzinnych należała do Sierpskich, Borzymowskich, ok.
1594-1602 do proboszcza kolegiaty Kaspra Sadłocha, od
którego spadkobierców nabył ją w 1617 muzyk królewski
Erard Leslau (Leslaw). Następnie własność Domagalewiczów
i pasztetnika królewskiego Jana "di Roma". Ok. 1669
kamienicę nabył instygator koronny. 1722 Albert
Komorkiewicz i ks. Bartłomiej Klonowski sprzedali ją
jezuitom.
Środkowa. Pierwotnie dom
wzmiankowany 1505 jako należący do Jerzego Baryczki,
następnie własność Landekerów i Fukierów. Kamienicę
zbudował po 1565 Abraham Hegner. Spalona 1607,
odbudowana, restaurowana ok. 1659 przez biskupa
kijowskiego Tomasza Ujejskiego, sprzedana jezuitom w
1679.
Prawa (narożna z ul.
Dawną), zwana na początku wieku XVI Hinczinską, później
Czerską. Zbudowana zapewne na przełomie w. XV/XVI przez
ówczesnego właściciela Hinczę Glazera. Jako kamienica
wzmiankowana po raz pierwszy 1511. W pierwszej połowie
XVI w. własność Filipowiczów, od ok. 1565 złotnika
Andrzeja Czerskiego, potem jego syna Jakuba; 1590
przebudowali oni kamienicę frontową, a 1594 wznieśli
oficynę tylną wykorzystując mur obronny. Spalona 1607. |
|
Opustoszałą kamienicę
nabył przed 1659 biskup kijowski (później jezuita)
Tomasz Ujejski i podarował jezuitom na szkołę 1667;
drugą część posesji zyskali 1676 od Gulitowiczów. W
kamienicy Czerskiej ułożona szkoła jezuicka, kilka lat
później rozszerzona o sąsiednią kamienicę (środkową).
1687 dobudowa auli teatralnej na tyłach działki, 1692
przebudowa polegająca na połączeniu i ujednoliceniu
wnętrz obu kamienic. Po dokupieniu trzeciej kamienicy
(lewej) wszystkie trzy przebudowane 1722-27 wg proj.
Karola Baya na jednolity gmach Gimnazjum Zaluscianum,
fundacji Załuskich: Ludwika Bartłomieja, biskupa
płockiego, i Andrzeja, biskupa krakowskiego, kanclerza
wielkiego koronnego. 1728 budowa nowej sali teatralnej.
1733 na tyłach wymurowano dwupiętrową oficynę
przeznaczoną na mieszkania profesorów liceum. |
|
 |
Po
kasacie w 1773 zakonu, budynki przejęte przez Komisję
Edukacji Narodowej, rozbudowane i w 1809 przekazane nowo
utworzonej Szkole Lekarskiej. 1818-31 siedziba Wydziału
Lekarskiego Uniwersytetu Królewskiego i Klinik, a
następnie instytut położniczy i szkoła akuszerek. 1863
prace restauracyjne pod kierownictwem Józefa Dietricha i
połączenie gmachu frontowego z oficyną, z przeznaczeniem
na Gimnazjum Realne; po jego zamknięciu Szkoła Realna
(1876-1915), remontowana 1890 i 1904. W 1923
umieszczenie na fasadzie tablicy upamiętniającej 150
rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej. Po
odnowieniu, od 1926 gmach zajmowało kilka instytucji
(m.in. Muzeum Pedagogiczne i Państwowy Instytut
Nauczycielski).
Po zniszczeniu 1944 ocalały mury kapitalne, częściowo
sklepienia przyziemia oraz cała niemal fasada z
fragmentarycznie zachowanymi detalami, które uzupełniono
przy odbudowie 1953-56 wg proj. Witolda Kłębkowskiego. -
Budynek późnobarokowy, trzykondygnacjowy z
mieszkalnympoddaszem, na rzucie zbliżonym do kwadratu, z
dostawionym od tyłu, i na osi środkowej, wąskim,
wydłużonym, dwupiętrowym łącznikiem, wiążącym gmach z
dawną oficyną od strony Brzozowej. Pomieszczenia
dostępne z korytarza biegnącego na osi budynku.
W
trzykondygnacjowych piwnicach zachowany podział na trzy
kamienice: w lewej większość ścian gotyckich. |
| |
|
|
